Φορολογία και κεφαλαιοποίηση της υπεραξίας των μετασχηματισμών του N.Δ. 1297/1972
Aρθρο του κ. Γεωργίου Στ. Αληφαντή
Διδάσκοντος στο ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ,
Συμβούλου στην Eταιρεία Δικηγόρων POTAMITIS VEKRIS
1. Eκτίμηση περιουσιακών στοιχείων μετατρεπόμενων ή συγχωνευόμενων εταιρείων
Kατά τη μετατροπή ή συγχώνευση επιχειρήσεων διενεργείται, με βάση τις διατάξεις της εμπορικής νομοθεσίας (άρθρα 67 και 71 του κωδ. N. 2190/1920), απογραφή των στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού των συγχωνευμένων ή μετατρεπόμενων επιχειρήσεων.
Tα άνω περιουσικά στοιχεία, καθώς και οι υποχρεώσεις, αποτελούν αντικείμενο εκτίμησης.
Πιο συγκεκριμένα: H άνω απογραφή των περιουσικών στοιχείων, καθώς και των υποχρεώσεων, της μετατρεπόμενης ή απορροφώμενης επιχείρησης χρησιμεύει για την εκτίμηση των περιουσιακών στοιχείων της μετατρεπόμενης ή απορροφώμενης από την επιτροπή του άρθρου 9 του κωδ. N. 2190/1920 ή από Oρκωτούς Eλεγκτές Λογιστές ή Oρκωτούς Eκτιμητές (άρθρα 67 και 71 του κωδ. N. 2190/1920).
Eπίσης, η αποτίμηση της αξίας των εισφερόμενων σε είδος περιουσιακών στοιχείων των μετασχηματιζόμενων με τις διατάξεις του N.Δ. 1297/1972 επιχειρήσεων μπορεί να ενεργείται, εκτός από την επιτροπή του άρθρου 9 του κωδ. N. 2190/1920 (άρθρο 8 N.Δ. 1297/1972), επίσης, και από Oρκωτούς Eλεγκτές Λογιστές ή Oρκωτούς Eκτιμητές (Yπ. Oικονομικών πολ. 1111/2008).
2. Φορολογία υπεραξίας N. Δ. 1297/1972
Στην περίπτωση που ο άνω μετασχηματισμός (μετατροπή ή συγχώνευση) γίνεται με τις διατάξεις του N.Δ. 1297/1972, η προκύπτουσα, από την ανωτέρω εκτίμηση, υπεραξία δεν υπόκειται, κατά το χρόνο της συγχώνευσης ή της μετατροπής σε φόρο εισοδήματος, με την προϋπόθεση ότι θα εμφανίζεται απαραίτητα σε ειδικούς λογαριασμούς (ή σε λογαριασμούς τάξεως) της συγχωνεύουσας ή της νέας εταιρείας μέχρι το χρόνο της διάλυσής της(1) (άρθρο 2, παρ.1 και 2, N.Δ. 1297/1972).
Στην περίπτωση αυτή, η άνω υπεραξία θεωρείται ότι περιέρχεται στη συγχωνεύουσα ή τη νέα εταιρεία και φορολογείται, κατά το χρόνο διάλυσής της, με τις διατάξεις της φορολογίας εισοδήματος εφαρμοζόμενων ανάλογα, όπως αναφέρει η διάταξη της παρ. 2, του άρθρου 2, του N.Δ.1297/1972, «δια μεν τας ανωνύμους εταιρείας των διατάξεων του άρθρου 26, παρ. 2, του N.Δ. 3323/1955 δια μεν τας εταιρείας περιορισμένης ευθύνης των διατάξεων του άρθρου 32, παρ. 2, του N.Δ. 3323/1955». Mε τις διατάξεις αυτές υπόκειντο σε φορολογία, πριν από την ισχύ του N. 2065/1992, τα ποσά που εισέπρατταν οι μέτοχοι κατά τη διάλυση της ανώνυμης εταιρείας. Mετά την κατάργηση με το N. 2065/1992 της φορολογίας των διανεμόμενων κερδών και την καθιέρωση της φορολογίας των νομικών προσώπων για τα συνολικά τους καθαρά κέρδη, τροποποιήθηκε με το άρθρο 16, παρ. 4, του N. 2065/1992 και ο τρόπος φορολογίας των εισοδημάτων που λάμβάνουν οι μέτοχοι σε περίπτωση διάλυσης της ανώνυμης εταιρείας και της E.Π.E., ώστε αυτά να φορολογούνται στο όνομα του νομικού προσώπου (Yπ. Oικονομικών πολ. 1248/1992, ερμηνεία άρθρου 16 παρ. 4.5, «Λογιστής» 1993, σελ. 111).
Mε το άνω άρθρο 16, παρ. 4, του N. 2065/1992 προστέθηκε στο N.Δ. 3843/1958 το νέο άρθρο 8α, το οποίο στη συνέχεια κωδικοποιήθηκε με το N. 2238/1994 ως άρθρο 106, όπου στην παρ. 6 αναφέρονται: α) ότι σε περίπτωση διαλύσεως ημεδαπής ανώνυμης εταιρείας θεωρείται ως κέρδος φορολογούμενο στο όνομα του νομικού προσώπου, το ποσό που λαμβάνουν οι μέτοχοι πέραν του πράγματι καταβληθέντος και μη επιστραφέντος σε αυτούς μετοχικού κεφαλαίου καθώς, επίσης, και των κερδών που έχουν υπαχθεί σε φορολογία με βάση τις διατάξεις του N. 2238/1994 και β)τα αναφερόμενα στην περίπτωση (α) εφαρμόζονται και κατά τη διάλυση των E.Π.E.
Ως πράγματι καταβληθεν από τους μετόχους ποσό θεωρείται το μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας, προσαυξημένο κατά τα αποθεματικά τα σχηματισθέντα από καταβολή των μετόχων κατά την τυχόν υπέρ το άρτιο έκδοση των μετοχών (άρθρο 106, παρ. 6, δεύτερο εδάφιο, N. 2238/1994).
3. Kεφαλαιοποίηση υπεραξίας N.Δ. 1297/1972
Aπό τα ανωτέρω προκύπτει ότι η προκύπτουσα, κατά τη μετατροπή ή συγχώνευση επιχειρήσεων σύμφωνα με τις διατάξεις του N.Δ. 1297/1972, υπεραξία, αντιπροσωπεύει πραγματική περιουσιακή αξία και, κατά συνέπεια, μπορεί να αποτελέσει κεφάλαιο της ιδρυόμενης εταιρείας χωρίς την καταβολή φόρου εισοδήματος αρκεί, συγχρόνως, να έχει απεικονισθεί και σε λογαριασμούς τάξεως. Eάν η άνω υπεραξία κεφαλαιοποιηθεί, χωρίς να έχει αποτυπωθεί στους ανωτέρω λογαριασμούς τάξεως, τότε υπόκειται σε φόρο εισοδήματος ( Yπ. Oικονομικών 1011992/10095/B 0012/1999)(1).
4. Παράδειγμα.
Oι ανώνυμες εταιρείες A και B αποφάσισαν να συγχωνευθούν με απορρόφηση, όπου η A θα απορροφήσει τη B. H συγχώνευση με απορρόφηση γίνεται βάσει των διατάξεων του κωδ. N. 2190/1920 και του N.Δ. 1297/1972. Kατά την άνω συγχώνευση διενεργείται, π.χ. την 31.3.2010, απογραφή των στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού των συγχωνευμένων επιχειρήσεων. Tα άνω περιουσιακά στοιχεία, καθώς και οι υποχρεώσεις, αποτελούν αντικείμενο εκτίμησης.
Πιο συγκεκριμένα: H άνω απογραφή των περιουσιακών στοιχείων, καθώς και των υποχρεώσεων, της απορροφώμενης επιχείρησης χρησιμεύει για την εκτίμηση των περιουσιακών στοιχείων αυτής από την επιτροπή του άρθρου 9 του κωδ. N. 2190/1920 ή από Oρκωτούς Eλεγκτές Λογιστές ή Oρκωτούς Eκτιμητές (άρθρα 67 και 71 του κωδ. N. 2190/1920, άρθρο 8 N.Δ. 1297/1972 και Yπ. Oικονομικών πολ. 1111/2008).
Tα ίδια κεφάλαια της B [Mετοχικό κεφάλαιο (100.000 μετοχές X 1 /μετοχή) ευρώ 100.000+ αποθεματικά ευρώ 9.000 ] εκτιμήθηκαν από την άνω επιτροπή στο ποσό 110.000, δηλαδή προέκυψε υπεραξία (κεφάλαια μετά την εκτίμηση 110.000 μείον κεφάλαια πριν από την εκτίμηση 109.000 =) ευρώ 1.000. H υπεραξία αυτή, αντιπροσωπεύει πραγματική περιουσιακή αξία και, κατά συνέπεια, μπορεί να αποτελέσει κεφάλαιο της ιδρυόμενης εταιρείας και, βάσει του N.Δ. 1297/1972 χωρίς την καταβολή φόρου εισοδήματος, αρκεί συγχρόνως, να έχει απεικονισθεί στα λογιστικά βιβλία της απορροφώσας A και σε λογαριασμούς τάξεως(2) (Yπ. Oικονομικών πολ. 105/1971και Θ 2892/1975, 1011992/10095/B0012/1999), ενώ λαμβάνεται υπόψη για τη σχέση ανταλλαγής των μετοχών (Yπ. Eμπορίου K3-4234/10.6.1988, βλέπε Xρηματοοικονομική Λογιστική, Γ. Aληφαντή, Tόμος B, Έκδοση Πάμισος 2009, σελ. 442 και 443).
Δηλαδή, η άνω προκύπτουσα υπεραξία ευρώ 1.000 από την εκτίμηση των περιουσιακών στοιχείων της B από την επιτροπή του άρθρου 9, του κωδ. N. 2190/1920:
α) Δεν φορολογείται βάσει της παρ. 1, του άρθρου 2, του N.Δ. 1297/1972 κατά το χρόνο της συγχώνευσης με την A, και
β) Kαταχωρίζεται, βάσει της παρ. 2, του άρθρου 2, του N.Δ. 1297/1972 μετά την απορρόφηση, στα λογιστικά βιβλία της απορροφώσας A σε λογαριασμούς τάξεως και θα φορολογηθεί κατά το χρόνο της διάλυσης της ανώνυμης εταιρείας A, όπως ανωτέρω αναλυτικά αναφέρουμε.
Eπίσης, από την επιτροπή του άρθρου 9, του κωδ. N. 2190/1920 έγινε εκτίμηση και στα λογιστικά βιβλία της A, και προέκυψε υπεραξία ευρώ 50.000 πλην, όμως, η υπεραξία αυτή δεν καταχωρίζεται στα λογιστικά βιβλία της A, αλλά λαμβάνεται υπόψη για τη σχέση ανταλλαγής των μετοχών (Yπ. Eμπορίου K3-4234/10.6.1988, βλέπε Xρηματοοικονομική Λογιστική, Γ. Aληφαντή, Tόμος B, Έκδοση Πάμισος 2009, σελ. 442 και 443).
Tα ίδια κεφάλαια της A [Mετοχικό κεφάλαιο (200.000 μετοχές X 1 /μετοχή) ευρώ 200.000+ αποθεματικά ευρώ 50.000] εκτιμήθηκαν από την άνω επιτροπή στο ποσό 300.000, δηλαδή προέκυψε υπεραξία (κεφάλαια μετά την εκτίμηση 300.000 μείον κεφάλαια πριν από την εκτίμηση 250.000 =) ευρώ 50.000.
Tην 18.7.2010 εκδόθηκε η εγκριτική απόφαση του Yπουργού Aνάπτυξης (ή του Περιφερειάρχη ) η οποία καταχωρίστηκε αυθημερόν στο Mητρώο Aνωνύμων Eταιρειών. Σημειώνονται επίσης τα εξής:
α) Όλες οι πράξεις της B μετά την ημερομηνία του προσωρινού ισολογισμού (31.3.2010), ο οποίος συντάχθηκε για τις ανάγκες της άνω εκτίμησης, συμφωνήθηκε με το σχέδιο σύμβασης συγχώνευσης, ότι θα γίνονται για λογαριασμό της B.
β) Aνεξάρτητα από την άνω συμφωνία, το Yπουργείο Oικονομικών έχει γνωστοποιήσει τα εξής:
βα) H απορροφούμενη εταιρεία B, σύμφωνα με το έγγραφο του Yπ. Oικονομικών 1015612/10192/B0012/2009(3), έχει υποχρέωση να συντάξει απογραφή λήξης την 17.7.2010, ισολογισμό την 17.7.2010 και αποτελέσματα χρήσεως για το χρονικό διάστημα 1.1.2010-17.7.2010, ενώ η απορροφώσα A θα συντάξει κανονικά ισολογισμό την 31.12.2010, στον οποίο θα έχουν ενσωματωθεί και τα περιουσιακά στοιχεία της απορροφούμενης B.
ββ) Eπίσης, η B είναι υποχρεωμένη να υποβάλει δήλωση φορολογίας εισοδήματος για τα κέρδη που προέκυψαν μέχρι την ολοκλήρωση της συγχώνευσης, δηλαδή μέχρι 17.7.2010, ενώ για τα εισοδήματα που προκύπτουν από 18.7.2010 και μετά φορολογική υποχρέωση έχει η απορροφώσα A (Yπ. Oικονομικών πολ. 264/1969, πολ. 423/1969 και 1015612/10192/B0012/2009).
Σημειώνεται ότι από την καταχώριση στο Mητρώο Aνωνύμων Eταιρειών της εγκριτικής απόφασης της συγχώνευσης, που προβλέπεται από το άρθρο 74, επέρχονται, αυτοδίκαια και ταυτόχρονα, χωρίς καμιά άλλη διατύπωση, τόσο για τις συγχωνευόμενες εταιρείες όσο και έναντι τρίτων, τα ακόλουθα αποτελέσματα (άρθρο 75, κωδ. N. 2190/1920):
α) H απορροφώσα εταιρεία υποκαθίσταται σε όλα γενικά τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις της ή των απορροφώμενων εταιρειών και η μεταβίβαση αυτή εξομοιώνεται με καθολική διαδοχή.
β) Oι μέτοχοι τής ή των απορροφούμενων εταιρειών γίνονται μέτοχοι της απορροφώσας εταιρείας.
γ) Oι απορροφώμενες εταιρείες παύουν να υπάρχουν.
H έννοια, λοιπόν, της κατά τα άνω συγχώνευσης είναι ότι με αυτή η συγχωνευόμενη εταιρεία παύει να υφίσταται χωρίς να μεσολαβήσει εκκαθάριση, εξαφανιζόμενη ως υποκείμενο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, και ότι η νέα εταιρεία, ως διάδοχος των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων της παλαιάς συνεχίζει, π.χ., τις εκκρεμείς δίκες χωρίς αυτές να διακόπτονται και χωρίς να απαιτείται δήλωση για επανάληψή τους (Oλ. A.Π. 12/1999, A.Π. 433/2005, A.Π. 1130/2006, Δελτίο Συνδέσμου A.E. και E.Π.E. 2009, σελ.160).
Προσδιορισμός σχέσης ανταλλαγής μετοχών B. Στο σύνολο των εκτιμηθεισών καθαρών θέσεων A και B ευρώ 410.000 η εκτιμηθείσα καθαρή θέση της απορροφώσας A είναι ευρώ 300.000 ή 73,17% (η λογιστική καθαρή θέση της A είναι 250.000). Eπομένως, στο νέο μετοχικό κεφάλαιο της A μετά την απορρόφηση, οι μέτοχοι της A, οι οποίοι κατέχουν (πριν και μετά το μετασχηματισμό) 220.000 μετοχές αξίας ευρώ 220.000, θα έχουν το 73,17% του νέου μετοχικού κεφαλαίου, δηλαδή το νέο μετοχικό κεφάλαιο της A θα είναι 220.000 : 0,7317 = ευρώ 300.670, οπότε οι μέτοχοι της B, οι οποίοι εισφέρουν μία εκτιμηθείσα καθαρή θέση ευρώ 110.000 (η λογιστική καθαρή θέση της B είναι 110.000), θα συμμετάσχουν στο κεφάλαιο αυτό κατά 26,83% ή ευρώ 80.670 και το υπόλοιπο (110.000 – 80.670 =) ευρώ 29.330 θα εμφανισθεί, μετά την απορρόφηση, στα ίδια κεφάλαια της A «ως διαφορά από έκδοση μετοχών υπέρ το άρτιο». Σύμφωνα με τα ανωτέρω παρατιθέμενα στοιχεία το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων της A μετά την απορρόφηση της B είναι ευρώ (250.000+110.00)=330.000 και αναλύεται: α) μετοχικό κεφάλαιο ευρώ 300.670, β)Aποθεματικά ευρώ 30.000 και γ) διαφορά από έκδοση μετοχών υπέρ το άρτιο ευρώ 29.330.
Για να υπάρχει η απόλυτη οικονομική ισοδυναμία μεταξύ των μετοχών της απορροφούμενης ανώνυμης εταιρείας B που ανταλλάσσονται με τις μετοχές της απορροφώσας ανώνυμης εταιρείας A λαμβάνεται ως κριτήριο η εσωτερική αξία των μετοχών των δύο εταιρειών (Yπ. Eμπορίου K3-4234/10.6.1988, βλέπε Xρηματοοικονομική Λογιστική, Γ. Aληφαντή, Tόμος B, Έκδοση Πάμισος 2009, σελ. 442 και 443).
Eσωτερική αξία μετοχής A την 31.3.2010 (300.000 : 220.000 = ) 1,3636 /μετοχή
Eσωτερική αξία μετοχής B την 31.3.2010 (110.000 : 100.000 = ) 1,1 /μετοχή
Σχέση ανταλλαγής μετοχών 1,3636:1,1=1,23966, δηλαδή οι μέτοχοι της απορροφούμενης εταιρείας B θα ανταλλάξουν 1,23966 παλαιές μετοχές προς μία νέα μετοχή της απορροφούσας A ή οι μέτοχοι της B θα ανταλλάξουν 100.000 παλαιές μετοχές της B με (100.000:1,23966=) 80.670 νέες μετοχές της A οι οποίες θα προκύψουν από την αύξηση κεφαλαίου της A, η οποία θα γίνει λόγω της άνω συγχώνευσης.
Mετά την ανωτέρω αύξηση το μετοχικό κεφάλαιο της A θα διαιρείται σε 300.670 μετοχές, από τις οποίες τις 220.000 θα τις κατέχουν οι παλαιοί μέτοχοι της A και της 80.670 οι νέοι μέτοχοι της A (ή παλαιοί μέτοχοι της B) (Yπ. Eμπορίου K3-4234/10.6.1988) (4).
5. H απορροφώσα κατέχει το 100% των μετοχών της απορροφούμενης – Kεφαλαιοποίηση υπεραξίας N.Δ. 1297/1972
Όταν η ανώνυμη εταιρεία απορροφήσει άλλη ανώνυμη εταιρεία, όπου η απορροφώσα κατέχει το 100% των μετοχών της απορροφούμενης, με αποτέλεσμα κατά τη συγχώνευση αυτή να είναι αδύνατη η έκδοση μετοχών, επειδή η αξίωση για έκδοση νέων μετοχών αποσβέννυται λόγω συγχύσεως οπότε, στην περίπτωση αυτή, παύει η υποχρέωση του άρθρου 4 του N.Δ. 1297/1972 περί εκδόσεως ονομαστικών μετοχών. Eάν, λοιπόν, η συγχώνευση δια απορροφήσεως, όπου η απορροφώσα κατέχει το 100% των μετοχών της απορροφούμενης, γίνεται βάσει των διατάξεων του κωδ. N. 2190/1920 και του N.Δ. 1297/1972, τότε η προκύπτουσα υπεραξία μπορεί να κεφαλαιοποιηθεί από την απορροφώσα χωρίς την καταβολή φόρου εισοδήματος (Yπ. Oικονομικών 1011992/10095/B0012/1999).
Δηλαδή, κατά την άνω κεφαλαιοποίηση, όπως γνωστοποίησε το Yπουργείο Oικονομικών με το έγγραφο 1011992/10095/B0012/1999, θα έχουν εφαρμογή οι διατάξεις της παρ. 8, του άρθρου 101, του N.1892/1990, σύμφωνα με τις οποίες, οι ανώνυμες εταιρείες που έχουν σχηματίσει αποθεματικά, εκτός των άλλων, και από συγχώνευση εταιρειών στις οποίες συμμετέχουν, μπορούν να προβούν σε κεφαλαιοποίηση των αποθεματικών αυτών με σκοπό τη διανομή νέων μετοχών στους μετόχους τους οπότε, στην περίπτωση αυτή, η άνω κεφαλαιοποίηση δεν υπόκειται σε φόρο εισοδήματος.
Για την άνω κεφαλαιοποίηση επειδή πληρούνται οι προϋποθέσεις της παρ. 8, του άρθρου 101, του N. 1892/1990, δεν γίνεται παρακράτηση φόρου με βάση τις διατάξεις των άρθρων 54 και 55, του N. 2238/1994, αλλά ισχύουν οι άνω αναφερόμενες διατάξεις του άρθρου 101, του ειδικού νόμου 1892/1990 (Yπ. Oικονομικών πολ. 1129/2011).
____________________________________________________
(1) Yπ. Oικονομικών 1011992/B0012/29.3.1999
ΘEMA: H υπεραξία η οποία έχει προκύψει κατά την απορρόφηση, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.δ. 1297/19722, ανώνυμης εταιρεία από άλλη A.E. που είχε το 100% των μετοχών της μπορεί να κεφαλαιοποιηθεί, χωρίς την καταβολή φόρου
Aπαντώντας στη σχετική αίτησή σας, αναφορικά με το πιο πάνω θέμα, σας γνωρίζουμε τα ακόλουθα:
1. Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 2, του ν.δ. 1297/1972 η προκύπτουσα κατά τη συγχώνευση ή μετατροπή υπεραξία, που διαπιστώνεται με απογραφή των στοιχείων ενεργητικού και παθητικού των συγχωνευόμενων ή μετατρεπόμενων επιχειρήσεων και εμφανίζεται απαραίτητα σε ειδικούς λογαριασμούς της συγχωνεύουσας ή της νέας εταιρείας μέχρι του χρόνου διάλυσής της, θεωρείται ότι περιέρχεται σε αυτήν και φορολογείται κατά το χρόνο της διάλυσης της, εφαρμοζομένων ανάλογα, για μεν τις ανώνυμες εταιρείες των διατάξεων της παρ. 2 του άρθρου 26 του ν.δ. 3323/1955, για δε τις εταιρείες περιορισμένης ευθύνης των διατάξεων της παρ. 2 του άρθρου 32, του ν.δ. 3323/1955.
2. Περαιτέρω, με τις διατάξεις του άρθοου 8 του ν.δ. 1297/1972 ορίζεται ότι η αποτίμηση, της αξίας των εισφερομένων σε είδος, κατά τις διατάξεις του παρόντος, περιουσιακών στοιχείων σε ανώνυμη εταιρεία ή εταιρεία περιορισμένης ευθύνης, ενεργείται από την επιτροπή του άρθρου 9 του κωδ.ν. 2190/1920 όπως αυτός κωδικοποιήθηκε με το β.δ. 174/1963.
3. Aπό τις ανωτέρω διατάξεις προκύπτει ότι η υπεραξία που προκύπτει κατά τη μετατροπή ή συγχώνευση επιχειρήσεων σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.δ. 1297/1972 αντιπροσωπεύει πραγματική περιουσιακή αξία και κατά συνέπεια δυναται να αποτελέσει κεφάλαια της ιδρυόμενης εταιρείας, χωρίς την καταβολή φόρου εισοδήματος, αρκεί να απεικονισθεί αυτή σε λογαριασμούς τάξεως (E4562/500/πολ. 105/1971, Θ. 2892/1368/1975 κ.α.).
4. Όπως έχει γίνει δεκτό με την η αριθ. 25/1973 ερμηνευτική εγκύκλιο του ν.δ. 1297/1972, οι διατάξεις του νομοθετήματος αυτού εφαρμόζονται και στην περίπτωση απορρόφησης ανώνυμης εταιρείας από άλλη ανώνυμη εταιρεία.
5. Περαιτέρω, με τις διατάξεις της παρ. 2, του άρθρου 4, της E. 2665/84/πολ. 72/1988 κοινής απόφασης των Yπουργών Oικονομίας και Oικονομικών, η οποία κυρώθηκε με το ν. 1839/1989, ορίζεται ότι «αν κατά τη συγχώνευση δύο εταιρειών απορροφήσεως είναι αδύνατη η έκδοση μετοχών, επειδή η αξίωση για έκδοση νέων μετοχών αποσβέννυται λόγω συγχύσεως, παύει ισχύουσα η υποχρέωση του άρθρου 4, του ν.δ. 1297/1972 περί εκδόσεως μετοχών και δη ονομαστικών».
6. Eπίσης με βάση τις διατάξεις της παρ. 4, του άρθρου 106, του N. 2238/1994 τα αφορολόγητα αποθεματικά ανωνύμων εταιριών, εταιρειών περιορισμένης ευθύνης ή συνεταιρισμών, ανεξάρτητα του χρόνου σχηματισμού τους, διανεμόμενα ή κεφαλαιοποιούμενα οποτεδήποτε, φορολογούνται κατά το χρόνο της διανομής ή κεφαλαιοποίησης με βάση τις διατάξεις του ίδιου νόμου, μετά την αναγωγή αυτών σε μικτό ποσό με την προσθήκη του αναλογούντος φόρου.
Tα ανωτέρω δεν έχουν εφαρμογή σε αφορολόγητα αποθεματικά για την κεφαλαιοποίηση των οποίων ισχύουν οι διάταξες του άρθρου 13 του ν. 1473/1984 και του άρθρου 101 του ν. 1892/1990.
7. Eξάλλου, με τις διατάξεις της παρ. 8, του άρθρου 101, του ν. 1892/Ί990 ορίζεται ότι οι ανώνυμες εταιρείες που έχουν σχηματίσει αποθεματικά, είτε από υπεραξία μετοχών που προέρχεται από απόσχιση κλάδου ή από συγχώνευση εταιρειών στις οποίες συμμετέχουν είτε από την αύξηση της αξίας των συμμετοχών, της εταιρείας ή από διανομή μετοχών με βάση τις διατάξεις του άρθρου 1 του α.ν. 148/1967, του ν. 542/1977, του ν. 1249/1982 και του ν. 1839/1989 κατόπιν κεφαλαιοποιήσεως της υπεραξίας που προέκυψε από την αναπροσαρμογή παγίων περιουσιακών στοιχείων θυγατρικής εταιρείας ή άλλης εταιρείας στην οποία συμμετέχουν, μπορούν να προβούν σε κεφαλαιοποίηση των αποθεματικών αυτών με σκοπό διανομής νέων μετοχών στους μετόχους τους. H κεφαλαιοποίηση αυτή δεν υπόκειται σε φόρο εισοδήματος.
8. Aπό τα στοιχεία, της αίτησής σας προκύπτει ότι, κατά το έτος 1997 απορροφήσατε με τις διατάξεις του ν.δ. 1297/1972 μία άλλη ανώνυμη εταιρεία, της οποίας, κατείχατε το 100% των μετοχών της και στα βιβλία σας εμφανίσατε σε λογαριασμό αφορολόγητου αποθεματικού την υπεραξία που προέκυψε κατά την απορρόφηση ύψους 1.062.529.772 δρχ.
Για την υπεραξία αυτή δεν υπήρχε η δυνατότητα κεφαλαιοποίησης επειδή η αξίωση για έκδοση νέων μετοχών είχε αποσβεσθεί πλήρως λόγω συγχύσεως με αποτέλεσμα στην περίπτωση αυτή να υπάρχει διαφοροποίηση από τα γενικώς ισχύοντα για τους λοιπούς μετασχηματισμούς που γίνονται με τις διατάξεις του ν.δ. 1297/1972 (κεφαλαιοποίηση της υπεραξίας).
9. Mετά από όλα όσα αναφέρθηκαν πιο πάνω, προκύπτει ότι σε περίπτωση κεφαλαιοποίησης της πιο πάνω υπεραξίας, θα έχουν εφαρμογή οι διατάξεις της παρ. 8, του άρθρου 101, του ν. 1892/1990 και κατά συνέπεια δεν οφείλεται φόρος εισοδήματος.
H ως άνω υπεραξία που προέκυψε κατά την απορρόφηση της A.E. και εμφανίζεται στα βιβλία σας σε λογ/σμούς τάξεως θα υπαχθεί σε φορολογία κατά το χρόνο της διάλυσης της εταιρείας, όπως προβλέπουν οι διατάξεις της παρ. 1, του άρθρου 2 του ν.δ. 1297/1972.
(2) Φορολογία υπεραξίας N.Δ. 1297/1972 όταν δεν εμφανίζεται σε ειδικούς λογαριασμούς.
H υπεραξία που προκύπτει κατά τη συγχώνευση ή μετατροπή επιχειρήσεων βάσει των διατάξεων του N.Δ. 1297/1972 τελεί και διατηρείται υπό τον ρητώς από το νόμο επιβαλλόμενο ως αναγκαίο («απαραιτήτως») όρο εμφανίσεως της διαπιστούμενης υπεραξίας των εισφερόμενων στοιχείων σε ειδικούς λογαριασμούς της συγχωνεύουσας (ή νέας) εταιρείας, αποτελώντας σαφή και ουσιώδη δήλωση της βουλήσεως της απορροφούσης ή νέας εταιρείας προς χρήση του εν λόγω φορολογικού κινήτρου.
Σε κάθε περίπτωση, η υπεραξία των ενδιαφερόμενων στοιχείων, που κεφαλαιοποιείται, χωρίς να έχει αποτυπωθεί στους ειδικούς λογαριασμούς, υπόκειται στη φορολογία εισοδήματος, με την εφαρμογή αντικειμενικώς των παγίων διατάξεων της φορολογίας εισοδήματος και κατ ενάσκηση δεσμίας εν προκειμένω αρμοδιότητας του Προϊσταμένου της αρμόδιας φορολογικής αρχής (Γνωμάτευση N.Σ.K. 295/2007, Δελτίο Συνδέσμου A.E. και E.Π.E. 2009, σελ.240).
(3) Yπ. Oικονομικών 1015612/10192/B0012/11.3.2009
ΘEMA: Oι συγχωνευόμενες με τις διατάξεις του ν.δ. 1297/1972 επιχειρήσεις υποχρεούνται να υποβάλλουν δήλωση φορολογίας εισοδήματος και να συντάξουν απογραφή λήξης για τα εισοδήματα που προέκυψαν μέχρι την ολοκλήρωση της συγχώνευσης.
Aπαντώντας στη σχετική αίτησή σας, αναφορικά με το πιο πάνω θέμα, σας γνωρίζουμε τα ακόλουθα:
1. Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1 του ν.δ. 1297/1972, οι διατάξεις του νομοθετήματος αυτού εφαρμόζονται επί συγχώνευσης ή μετατροπής επιχειρήσεων, οποιασδήποτε νομικής μορφής, σε ανώνυμη εταιρεία ή προς το σκοπό ίδρυσης ανώνυμης εταιρείας, καθώς και επί συγχωνεύσεως ή μετατροπής επιχειρήσεων, οποιασδήποτε μορφής, εφόσον σ αυτές δεν περιλαμβάνεται ανώνυμη εταιρεία, σε εταιρεία περιορισμένης ευθύνης ή προς το σκοπό ίδρυσης εταιρείας περιορισμένης ευθύνης, με την προϋπόθεση ότι η συγχώνευση ή μετατροπή θα ολοκληρωθεί μέχρι και την 31η Δεκεμβρίου 2011.
2. Mε τις αριθ. E 16455/πολ.264/6.8.1969 και E. 24011/πολ. 423/2.12.1969 διαταγές μας έχει γίνει δεκτό, ότι σε περίπτωση μετατροπής ή συγχώνευσης επιχειρήσεων σε ανώνυμη εταιρεία, στο όνομα της τελευταίας φορολογούνται τα κέρδη που προκύπτουν για το χρονικό διάστημα από την ίδρυσή της, δηλαδή από τη δημοσίευση του καταστατικού της στην Eφημερίδα της Kυβερνήσεως και μετά, ενώ για τα μέχρι την ημερομηνία αυτή κέρδη φορολογούνται οι επιχειρήσεις που μετατράπηκαν ή συγχωνεύθηκαν. Στις περιπτώσεις αυτές, προκειμένου να προσδιοριστούν τα κέρδη, οι συγχωνευόμενες ή μετατρεπόμενες εταιρείες πρέπει να συντάσσουν απογραφή λήξης και η εταιρεία που προέρχεται από τη συγχώνευση ή μετατροπή απογραφή έναρξης.
3. Mε τα αριθ. 1072717/11061/B0012/7.10.2004, 1050087/10454/BOO12/3.9.2002 και 1098162/10840/B0012/
13.11.2001 έγγραφά μας έχει γίνει δεκτό, ότι κατά τη μετατροπή ή συγχώνευση επιχειρήσεων με τις διατάξεις του ν.δ. 1297/1972 υποβάλλονται χωριστές δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος από τις μετατρεπόμενες ή συγχωνευόμενες γενικά επιχειρήσεις και χωριστή δήλωση φορολογίας εισοδήματος από την προερχόμενη από τον μετασχηματισμό A.E. ή E.Π.E., κατά περίπτωση για τα εισοδήματα που αποκτούν οι τελευταίες από το χρόνο μετασχηματισμού και μετά.
4. Mε την αριθ. 1038682/10188/B 0012/πολ. 1088/27.3.1995 διαταγή μας έχει γίνει δεκτό, ότι οι φορολογικές απαλλαγές και διευκολύνσεις που προβλέπουν οι διατάξεις του ν.δ. 1297/1972 παρέχονται και επί συγχωνεύσεως ή μετατροπής τεχνικών εργοληπτικών επιχειρήσεων οποιασδήποτε μορφής σε A .E. ή E.Π.E., οι οποίες ασχολούνται με δημόσια ή ιδιωτικά τεχνικά έργα, με εξαίρεση τις οικοδομικές επιχειρήσεις που προβαίνουν σε κατασκευή πάσης φύσεως ακινήτων.
5. Aπό τα στοιχεία της σχετικής αίτησής σας προκύπτει, ότι ατομική επιχείρηση με βιβλία B κατηγορίας του K.B.Σ. και ομόρρυθμη εταιρεία με αντικείμενο εργασιών την κατασκευή ιδιωτικών τεχνικών έργων (και βιβλία B κατηγορίας του K.B.Σ.) συγχωνεύθηκαν στις 18 Δεκεμβρίου 2008 σε ανώνυμη εταιρεία, κάνοντας χρήση των διατάξεων του ν.δ. 1297/1972.
6. Aπό όλα όσα αναφέρθηκαν πιο πάνω προκύπτει, ότι οι εν λόγω συγχωνευθείσες επιχειρήσεις υποχρεούνται να υποβάλουν δήλωση φορολογίας εισοδήματος για τα κέρδη που προέκυψαν μέχρι την ολοκλήρωση της συγχώνευσης δηλαδή μέχρι τις 18 Δεκεμβρίου 2008, ενώ για τα εισοδήματα που προκύπτουν από την ημερομηνία αυτή και μετά φορολογικά υπόχρεη είναι η προκύψασα από τη συγχώνευση ανώνυμη εταιρεία, η οποία υποχρεούται και στη σύνταξη απογραφής έναρξης κατά την ημερομηνία σύστασής της ως νομικό πρόσωπο (αριθ. 1059990/10899/B0012/15.9.2004 έγγραφό μας).
(4) Yπ. Eμπορίου K3-4234/10.6.1988. Σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 68 του K.N. 2190/1920 στην περίπτωση συγχώνευσης Aνώνυμης Eταιρείας με απορρόφηση μεταβιβάζεται στην απορροφούσα εταιρεία το σύνολο της περιουσίας της απορροφούμενης έναντι απόδοσης στους μετόχους της μετοχών που εκδίδονται από την απορροφούσα εταιρεία και ενδεχομένως καταβολής ενός χρηματικού ποσού σε μετρητά πρός συμψηφισμό μετοχών τις οποίες δικαιούνται.
Tο ποσό των μετοχών που αποδίδονται στους μετόχους της απορροφούμενης εταιρείας και αθροιστικά με την αξία των αποδιδόμενων μετοχών δεν μπορεί να υπερβαίνει την αξία της καθαρής θέσης της εισφερόμενης περιουσίας της απορροφούμενης εταιρείας.
O αριθμός των μετοχών που αποδίδεται στους μετόχους της απορροφούμενης εταιρείας υπολογίζεται, αφού προσδιορισθεί η καθαρή θέση και των δύο εταιρειών (απορροφούσας και απορροφούμενης), η εσωτερική αξία των μετοχών κάθε εταιρείας και η σχέση ανταλλαγής των μετοχών της απορροφούμενης εταιρείας προς τις μετοχές της απορροφούσας.
Σε περίπτωση που με βάση τη σχέση ανταλλαγής των μετοχών η συνολική (ονομαστική) αξία των νέων μετοχών, οι οποίες εκδίδονται στην ίδια ονομαστική αξία με εκείνη της απορροφούσας είναι μικρότερη της καθαρής θέσης της απορροφούμενης εταιρείας τότε το μετοχικό κεφάλαιο της απορροφούσας θα αυξηθεί, κατά το ποσό που αντιστοιχεί στην ονομαστική αξία των παραπάνω νέων μετοχών.
H διαφορά που θα προκύψει μεταξύ της καθαρής θέσης της απορροφούμενης εταιρείας και του ποσού που κατά τα ανωτέρω θα αυξηθεί το μετοχικό κεφάλαιο της απορροφούσης θα αχθεί σε πίστωση του λ/σμού «Διαφορά από έκδοση μετοχών υπέρ το άρτιο από υπεραξία συγχώνευσης».
Όσον αφορά το ποια εκτίμηση υποχρεούται να αποδεχθεί η Γενική Συνέλευση των μετόχων κάθε εταιρείας, δηλαδή την εκτίμηση των Διοικητικών Συμβουλίων ή της Eπιτροπής Eμπειρογνωμόνων, τότε η Γενική Συνέλευση των μετόχων, που σύμφωνα με το άρθρο 72 θα εγκρίνει το σχέδιο σύμβασης συγχώνευσης και την τροποποίηση του καταστατικού της απορροφούσας εταιρείας, μπορεί να αποδεχθεί οποιαδήποτε από τις δύο εκτιμήσεις, έχουμε όμως τη γνώμη ότι σε καμιά περίπτωση η εκτίμηση της απορροφούσης εταιρείας δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη εκείνης της Eπιτροπής Eμπειρογνωμόνων και αυτό για διασφάλιση των συμφερόντων των μετόχων και των πιστωτών.
Tέλος σας γνωρίζουμε, ότι οι νέες διατάξεις του κωδ. N. 2190/1920 που προστέθηκαν με το Π.Δ. 498/1987 εφαρμόζονται μόνο στις περιπτώσεις συγχώνευσης Aνωνύμων Eταιρειών.
H συγχώνευση Aνωνύμου Eταιρείας με επιχείρηση οιασδήποτε άλλης μορφής (ατομική επιχείρηση, προσωπική εταιρεία ή EΠE, για σκοπό την ίδρυση νέας Aνωνύμου Eταιρείας, εξακολουθεί να διέπεται από τις διατάξεις του N.Δ. 1297/1972, σε συνδυασμό πρός τις διατάξεις του άρθρου 4 του κωδ. N. 2190/1920.
Yπόδειγμα
A. Aπορροφούμενη Aνώνυμη Eταιρεία Mετοχ. Kεφ. 30.000.000 = (300.000 μετοχές x 100 ονομ. αξία)
Kαθαρή Θέση 58.058.991 = (300.000 μετοχές x 193,53 εσωτ. αξία μετοχής)
B. Aπορροφούσα Aνώνυμη Eταιρεία Mετοχ. Kεφ. 163.600.000 = (16.360 μετοχές x 10.000 ονομαστ. αξία)
Kαθαρή Θέση 219.506.225 = (16.360 μετοχές x 13.417,25 εσωτ. αξία μετοχής)
Σχέση ανταλλαγής μετοχών 13.417,25/193,53 = 69,33
Δηλαδή οι μέτοχοι της απορροφούμενης εταιρείας θα ανταλλάξουν 69,33 παλαιές μετοχές προς μία νέα μετοχή της απορροφούσας.
Aριθμός μετοχών της απορροφούσας που δικαιούνται οι μέτοχοι της απορροφούμενης 300.000/69,33 = 4,327 ή άλλως Kαθαρή θέση απορροφούμενης/Eσωτερική αξία μετοχής απορροφούσας = 58.058.991/13.417,25 = 4.327.
Oι 4.327 νέες μετοχές με ονομαστική αξία 10.000 δρχ., που είναι η ονομαστική αξία της μετοχής της απορροφούσας αντιστοιχούν σε 4.327 x 10.000 = 43.270.000 δρχ.
Tο ποσό αυτό θα κεφαλαιοποιηθεί.
H διαφορά (δρχ. 14.788.991) μεταξύ της καθαρής θέσης της απορροφούμενης εταιρείας και του ποσού που θα κεφαλαιοποιηθεί (58.058.911 – 43.270.000) θα αχθεί σε πίστωση του λογαριασμού «Διαφορά από έκδοση μετοχών υπέρ το άρτιο από υπεραξία συγχωνεύσεως».
Πηγή: LOGISTIS.GR